Metamfetamin Nedir? Metamfetamin Bağımlılığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

[BlackRose]

Sigara, alkol ve madde kullanımı kişilerin sağlığını doğrudan tehdit eden önemli zararlı alışkanlıklar arasında yer alır. Keyif veren özelliğe sahip olmaları nedeniyle psikolojik olarak pozitif pekiştirme ile bağımlılık yaratan bu alışkanlıklar, vücutta çeşitli dokularda geri dönüşümü olmayan tahribatlara yol açarak hayatı tehdit edebilecek önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. Günümüzde madde bağımlılığı açısından önemli görülen tehlikeli maddelerden biri de metamfetamindir.

Metamfetamin Nedir?​

Metamfetamin uyuşturucu maddeleri arasında stimülan olarak da bilinen, sinir sistemindeki hücreleri uyararak etki gösteren bağımlılık yapıcı maddelerden biridir. Genel olarak hap formunda bulunabildiği gibi toz formunda da bulunur. Toplumda kristal, buz, meth, ice gibi isimlerle anılan metamfetamin, kişinin psikolojik duygu durumunda ani yükselmelere yol açabildiği gibi etkisinin sönmesiyle birlikte kişide depresyon veya uykusuzluk gibi psikolojik koşullara neden olabilir. Bu anlamda keyif verici etkisinin devamlılığını sağlamak adına pozitif pekiştirme etkisiyle bağımlılık yaratabilir.

Metamfetamin Nasıl Etki Gösterir?​

Metamfetamin beyinde yer alan sinir hücrelerinin yüzeyindeki birtakım reseptörlere bağlanarak hücrelerde normalden daha fazla uyarı gelişmesine neden olur. Bunun sonucunda beynin psikolojik durumunu belirleyen bölgeleri, haz merkezleri ve görsel alanlar gibi farklı bölgelerde uyarı artışı ile aşağıdaki klinik belirtiler gelişir:

• Yüksek derecede heyecan veya adrenalin, zindelik ve enerji hissi
• Yüksek derecede özgüven veya cesaret
• Öfori ya da aşırı derece mutluluk, coşkunluk hissi
• Künt duygu durum veya çevredeki olaylara aldırmazlık hali
• Paranoya, sanrı veya halüsinasyon gibi psikotik belirtiler
• Artmış cinsel istek
• Kırılgan duygu durum veya ajitasyon, belirli olaylara aşırı tepki verme
• Konuşkanlıkta, sosyallikte artış
• Davranışlarda aşırılık ve olduğundan farklı davranış kalıpları sergileme
• Kan basıncında ve kalp hızında artış
• Vücut sıcaklığında artış
• İştah kaybı

Metamfetamin Bağımlılığı Nedir?​

Vücudun biyokimyası gereği, beyin hücrelerinin metamfetamine maruz kalmasıyla hücreler uyarı sayısını düzenlemek için maddenin bağlandığı reseptörlerin sayısını azaltır. Buna bağlı olarak kişi, önceki kullanımlarda aldığı haz verici etkileri aynı düzeyde alabilmek için daha yüksek dozda madde kullanımına ihtiyaç duyar. Tolerans olarak bilinen bu etki nedeniyle, kişi kronik kullanımda her seferinde daha fazla dozda madde kullanmak zorunda kalır ve zamanla madde bağımlılığı gelişir. Yine benzer şekilde, madde kullanımını takiben metamfetaminin vücuttaki dozunun madde atılımına bağlı olarak azalmasıyla kişide çekilme belirtileri olarak da bilinen rahatsız edici semptomlar ortaya çıkar. Bu semptomlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Kaygı, huzursuzluk veya depresyon gibi psikolojik belirtiler
• Gözlerde kızarma, yaşarma, tahriş hissi
• Duygu durumda düşüklük, duygulanımda azalma, çevreye ilgisizlik
• Uyku bozuklukları veya uykusuzluk
• Halsizlik, yorgunluk
• Sosyal yönden çekilme, motivasyonda azalma, iş performansında düşme
• Cinsel istekte azalma
• Paranoya
• İştahta artış

Kişi, madde çekilmesine bağlı gelişen bu negatif belirtilerin ortaya çıkmasını engellemek adına madde kullanımına devam eder ve bağımlılığını artırır.

Bahsedilen fiziksel bağımlılığın dışında, kişinin madde kullanımıyla haz verici duygular tecrübe etmesi, psikolojik olarak aynı duyguları sık sık yaşama isteğini pekiştirerek aynı davranışı sık sık tekrarlamaya iter. Psikolojik bağımlılık olarak da bilinen bu durum, fiziksel bağımlılıktan farklı olarak psikolojik temelli mekanizmalar üzerinden ortaya çıkar. Psikolojik bağımlılık süreci, kişiyi fiziksel olarak da madde kullanımına bağımlı hale getirir.

Metamfetamin kullanımı sonucunda kişinin başta kalp-damar ve böbrek sağlığı olmak üzere, nörolojik ve psikolojik yönden sağlık durumu ciddi anlamda olumsuz etkilenir. Madde kullanımı ile kan basıncında veya kalp hızında yaşanan ani yükselmeler, genç yaştaki kişilerde kalp krizi gibi kalp-damar sorunlarını tetikleyebilir. Ayrıca, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını bozarak hayatı tehdit edebilecek durumların gelişmesiyle sonuçlanabilir. Ani duygu durum değişiklikleri nedeniyle kişiler intihara yatkın hale gelebilir, iş ve sosyal hayatları ciddi anlamda olumsuz etkilenebilir.

Metamfetamin Bağımlılığının Tedavisinde Neler Yapılır?​

Metamfetamin ve benzeri uyuşturucu madde bağımlılıklarının tedavisinde esas nokta, kişinin sosyal yönden desteklenmesi ve bağımlılığın giderilmesine yönelik motive edilmesidir. Kişi gerekli hallerde ek ilaç tedavilerinin de kullanımı ile madde kullanımından uzaklaştırılır veya doz yönünden sınırlandırılarak madde kullanımı terkedilir. Kullanımın bırakılmasına bağlı gelişen çekilme semptomlarına yönelik ilaç tedavileri verilebilir. Psikolojik sorunların giderilmesinde psikoterapi, psikiyatrik ilaçlar, sosyal yönden çevresinin bilinçlendirilmesi ve kişinin desteklenmesi idame tedavide oldukça önemlidir.