Uykunun Aşamaları ve Önemi

[BlackRose]

Yaşayan tüm organizmalar uyur. Biz insanlar, yaşamımızın üçte birini uyuyarak geçiririz. Ancak neden uyumak zorunda olduğumuz konusunda hala keşfedilmesi gereken çok şey var. Uykunun sağlıkla yakinen ilişkili olduğunu biliyoruz. Uyku sorunları, bazı hastalıkların belirtisi olarak ortaya çıkabiliyor ya da bizzat uyku sorununun kendisi bazı hastalıklara neden olabiliyor.

Bu yazıda uyku döngüsü ve uykunun vücudumuzdaki etkileri özetlenmiştir.

Uyku Döngüsü​

Ortalama uyku döngüsü 90 dakikadır. Bir uyku döngüsü, dört temel uyku aşamasından oluşur.

Bu aşamalar, iki temel spektrum altında değerlendirilir:

1. NREM (Non-Rapid Eye Movement) uykusunda hızlı göz hareketleri gözlemlenmez.
2. REM (Rapid Eye Movement) uykusunda ise hızlı göz hareketleri gözlemlenir.

Birinci Aşama: Uykunun en hafif olduğu bu aşamadayken insan kolaylıkla rahatsız edilebilir. Vücut gevşer. Beyin dalgaları yavaşlar ve vücuttaki kas gerginliği azalır. Bu aşamada hipnik jerk (uykuya dalarken düşüme hissi ile irkilme) ve kas spazmları görülür.

İkinci Aşama: Uykunun ikinci, NREM evrelerinin ilkidir. Bu aşamada uyanmak zordur. Beyin dalgaları yavaşlar, uyku iğneciği (sleep spindles) ve K-kompleks adı verilen dalga biçimi ortaya çıkar.

Uyku iğneciği aniden ortaya çıkan elektriksel beyin aktivitesidir hem bölgesel hem de bütün beyinde meydana gelebilir. K Kompleksleri ise hızlı ani yükselmeler değildir, dış uyaranlara verilen geniş dalgalar şeklinde ortaya çıkar. (K Kompleksin iki işlevi olduğu düşünülmektedir. Bunlardan birincisi kortikal uyarıları bir tehlike olmadığı için bastırmak ikincisi ise hafıza düzenlemesine katkı sağlamak.)

Üçüncü aşama: Derin uyku, NREM uykusunun 3. aşamasıdır. Uykunun bu aşamasındaki beyin dalgalarına delta dalgaları denir. Bu dalgalar yavaş ve geniştir. Uykunun bu aşaması genellikle uykunun en restoratif (canlandıran, kuvvet veren) aşaması olarak tarif edilir. Bu aşamada uyumakta olan birini uyandırmak çok zordur. Kısa bir süre kestirmenin gece uykusuna olumsuz bir etkisi olmazken uzun bir uykunun gece uyuyamamaya yol açma nedeni budur. Derin uyku, büyüme hormonu salgılanmasına ve vücudun genelinin bilhassa kasların gerginliğinin azalmasını sağlar. Derin uyku hakkında bilinenler, REM uykusundan çok daha azdır. Bu aşamanın beynin yeni bilgiler edinmek için hazırlanma ve bağışık sistemimiz için de yenilenme aşaması olduğu düşünülmektedir.

Dördüncü aşama: Uykunun dördüncü aşaması REM uykusunun ise ikinci döngüsüdür. Bu aşamada hızlı göz hareketleri ortaya çıkar. Rüyalar bu aşamada görülür. Beyin, uykunun bu aşamasında Aşama 1’den ve 2’den daha aktiftir. Bu aşamadayken uyanmak kolaydır. Ancak bu aşamada uyanmak nahoş hislere yol açabilir. Bir insan genellikle uyku süresi boyunca üç ila beş REM döngüsü geçirir. En uzun REM süresi ise güne başlamadan önce meydana gelir. REM periyodunu tamamlamadan uyanmak, birkaç dakika ya da bazen birkaç saat sürebilen halsizlik ve keyifsizlik vb. hislere yol açabilir.

Sağlıklı Uykunun Faydaları​

• Kilo vermeye yardımcı olur.

İyi bir uyku fazla kilolarından kurtulmaya çabalayan insanlar için çok önemlidir. Çünkü yetersiz uyku ile kilo alma arasında güçlü bir korelasyon vardır. Uyku döngüleri kısa olan kişilerde obezite sorunu daha sık görülür. Çocuklar ve yetişkinler üzerinde yapılan kapsamlı bir çalışma, az uyuyanların obezite eğiliminin çocuklarda %89, yetişkinlerde %55 arttığını göstermiştir. Sonuç olarak kilo vermek gibi bir arzunuz varsa uyku kalitenizin yeterliliğinden emin olmalısınız.

• Konsantrasyonu ve üretkenliği artırır:.

Uyku bilişsel işlevlerimiz açısından son derece önemlidir. Stajyer hekimler üzerinde yapılan bir çalışmada, stajyer hekimlere normal mesai sürelerini uzatacak ekstra işler verilmiştir. Bu ekstra işlerde hata oranının mesai süresinden %36 oranında daha fazla olduğu görülmüştür.

• Bağışıklık sistemini destekler:

Uyku kalitesi, diyabet, kalp hastalığı, felç ve depresyon gibi pek çok kronik sağlık sorunu olasılığı ile ilişkilidir. Kaliteli uyku döngüsünden yoksun olmak, bağışıklık sisteminin baskılanmasına yol açar. Özetle dengeli ve sağlıklı bir yaşam sürebilmek için kaliteli uyku döngüsü çok önemlidir.

Kaynaklar:​

• Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.
• Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.
• Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.